Po co buduje się zbiorniki retencyjne?

Zbiorniki retencyjne to sztucznie utworzone pojemniki z wodą powstające w wyniku oddzielenia, a więc zatamowania wód rzecznych. Ich budowanie dzieli społeczeństwo na ich zwolenników i przeciwników. Dlaczego?

Akweny te pełnią wiele ważnych funkcji. Główną ich rolą jest gromadzenie wody niezbędnej do utrzymania prawidłowej działalności przemysłu oraz do zaspokojenia potrzeb ludzi. Dodatkowo są one niezbędne do budowania elektrowni wodnych. Dzięki ich budowaniu zmniejsza się ryzyko powodzi, gdyż człowiek zwiększa w ten sposób swój wpływ na poziom wód. Zasoby zbiorników można wykorzystać do podlewania gleb, np. w czasie suszy, co zmniejszy jej skutki. Takie pojemniki umożliwiają także żeglugę śródlądową, gdyż za ich pomocą można podnieść poziom wody do takiego, aby łodzie mogły bezpiecznie przepłynąć rzeką, zmniejszają także nieregularność przepływów wody w rzece. Uboczną ich funkcją jest odpoczynek – generalnie nad większością takich akwenów odpoczynek nie jest zabroniony. Wpływa to na rozwój turystyki, rekreacji i sportu.

Funkcje te łączą się ze sobą, co oznacza, że jeden zbiornik może pełnić kilka funkcji naraz. Aby nie doszło do sporu dotyczącego ważności poszczególnych funkcji, każde takie sztuczne jezioro musi posiadać instrukcję gospodarowania wodą znajdującą się wewnątrz. W skład takiej instrukcji wchodzą informacje o minimalnym, maksymalnym i normalnym poziomie wody oraz instrukcje dotyczące korzystania z zasobów podczas stanu zagrożenia oraz w normalnych warunkach. Poziom minimalny zasobów wyznacza tzw. strefę martwą, a więc poziom, z którego nie należy pobierać wody, m.in. ze względu na osad znajdujący się w tym rejonie. Gospodarowanie takimi obiektami należy do jasno wyznaczonych podmiotów – może nim być np. przedsiębiorstwo działające w sektorze energetycznym.

Takie akweny wodne posiadają swoich zwolenników, jak i przeciwników. Zwolennicy mówią o zaletach, a więc o możliwości zapobieganiu klęskom żywiołowym lub ograniczaniu ich skutków, o wzroście zainteresowania tymi terenami wśród ludzi. Zaznacza się również możliwość wytwarzania energii, dzięki różnicy poziomów wód. Istnieją i negatywnie skutki budowania takich obiektów. Wielu ekologów jest niezadowolonych z rozpowszechniania tego zjawiska, tłumacząc, że rzeki są naturalnie przystosowane do okresów z bardzo niskim poziomem wody, jak i tych, w których koryta rzek są wypełnione po brzegi. Jest to zupełnie naturalny proces, a więc człowiek nie powinien w niego ingerować, aby nie zaburzać ekosystemu. Zaznacza się także, że w takich obiektach następuje piętrzenie się wody, co uniemożliwia rybom swobodne poruszanie się, a wyregulowane koryta rzeki uniemożliwiają rybom i innym organizmom schowanie się do kryjówek. Ekolodzy dodają, że w okresie letnim temperatura wody w zbiornikach retencyjnych wzrasta do tak wysokiego poziomu, że zmniejsza się ilość tlenu w wodzie, co powoduje masowe śnięcie ryb.

Bezsprzecznie zbiorniki retencyjne są coraz bardziej popularne w Polsce. Budowanie takiego akwenu posiada swoje wady i zalety, trudno zatem jednoznacznie ocenić, czy takie obiekty powinny powstawać. Z jednej strony człowiek ma większy wpływ na poziom wód, z drugiej – jest to znaczna ingerencja w naturalne środowisko. Rozwiązaniem tutaj jest z pewnością znalezienie kompromisu.